In de Aumm Opleiding lichaamsgeoriënteerde traumatherapie leer je als therapeut hoe je mensen kunt begeleiden die door ingrijpende jeugdervaringen, hechtings- of ontwikkelingstrauma hebben ontwikkeld en hoe je hen manieren van reguleren kunt aanleren zodat er in hen weer een ervaring van veiligheid en verbinding kan ontstaan.
We bekijken dit proces transdiagnostisch. Dat wil zeggen voorbij de diagnoses die mensen soms ‘opgeplakt’ krijgen. We kijken naar de persoon, naar hoe het zenuwstelsel werkt, naar ervaringen in het verleden en hoe deze doorwerken naar klachten die iemand heeft, het gedrag dat iemand vertoont en iemands vermogen tot emotieregulatie. Zoals Pat Ogden beschrijft; 'Ik heb geen DSM-diagnose nodig om te zien dat iemand PTSS heeft. Dat zie ik aan het lichaam. Wat die persoon in het verleden meegemaakt heeft, is aanwezig in het hier en nu. Impliciete triggers zorgen ervoor dat het lichaam dezelfde respons vertoont als ten tijde van een traumatische ervaring'.
Er kunnen veel ingrijpende dingen gebeuren in een mensenleven. Als er bijvoorbeeld sprake is van chronische stress, of als er geregeld niet voldaan wordt aan wat je nodig had of als er sprake is van ingrijpende (jeugd-)ervaringen, kunnen er traumasymptomen ontstaan. In de baarmoeder, rond de geboorte en in de eerste levensjaren zijn er tal van situaties die te intens kunnen zijn voor het kind om mee om te gaan. Deze ervaringen op heel jonge leeftijd kunnen een grote impact hebben op de rest van het leven.
In de foetale periode tot en met ongeveer het tweede jaar ontstaat een blauwdruk van reactiepatronen waardoor elk systeem in het lichaam beïnvloed wordt. Het lichaam reageert intens op sterke prikkels. Het jonge zenuwstelsel kan deze intense prikkels niet verwerken en het herstellend vermogen wordt hierdoor beïnvloed. De grote hoeveelheid energie die opgeroepen wordt om de situatie te overleven, zet zich in bevroren toestand vast in het zenuwstelsel. Dit heeft een blijvend effect op het organisme waardoor traumasymptomen ontstaan zoals bijvoorbeeld een gevoel van angst, schaamte, verdoving, onverschilligheid of emotionele overweldiging, verlies van verbinding met jezelf, je lichaam, je gevoel en verlies van verbinding met anderen en met de wereld om je heen. Ook kunnen zich allerlei fysieke klachten ontwikkelen.
Trauma verstoord de relatie met je lichaam en met vele lichaamsprocessen. Trauma kan zorgen voor chronisch te veel activatie of immobilisatie en daarom is het belangrijk om weer in beweging te leren komen zodat de ontlading van de opgeslagen energie mogelijk wordt. Voor het voelen van emoties is het een voorwaarde om je lichaam te voelen of te ervaren. Lichaamsgericht werken is in onze visie altijd het uitgangspunt omdat trauma de lichamelijke weerslag van overweldigende ervaringen is. Een gevoel van overweldiging en een traumatische reactie op latere leeftijd hangen daarom vaak samen met ervaringen uit de vroege kindertijd.
Een ontwikkelingstrauma heeft dus te maken met psychologische problemen die het gevolg zijn van overprikkeling of verwaarlozing van het kind tijdens belangrijke ontwikkelingsfasen. De gezonde hechting kan daardoor verstoord raken. Ontwikkelingstrauma kan ook ontstaan als gevolg van huiselijke omstandigheden (geweld, misbruik, verwaarlozing), medisch trauma, verlies van een dierbare of scheiding van de ouders op jonge leeftijd.
Er zijn een aantal belangrijke mensen die het werken met trauma ontwikkelt en verfijnd hebben: Peter Levine, Stephen Porges, Deb Dana, Pat Ogden, Janina Fisher, Bessel van der Kolk, Gabor Maté, Marianne Bentzen en anderen hebben ons geïnspireerd, onderwezen en enthousiast gemaakt voor dit mooie werk.
In de zeven modules van de Aumm opleiding lichaamsgeoriënteerde traumatherapie willen we jullie meenemen in deze inspirerende, uitdagende en helende reis in het werken met trauma.
Omdat we veel zullen oefenen geeft deze opleiding je ook de mogelijkheid jezelf beter te leren kennen, te voelen en te reguleren. Na het succesvol afronden van deze opleiding ontvang je het diploma voor lichaamsgeoriënteerd traumatherapeut. Daarna is er de mogelijkheid om je te blijven bijscholen en om supervisie te doen.
Tussen de verschillende modules door zijn er een aantal supervisie- en themadagen.
Na het volgen van de zeven modules
- Heb je inzicht gekregen over wat trauma is en hoe trauma zich laat zien en voelen in het lichaam.
- Ben je in staat om traumasymptomen te herkennen.
- Heb je inzicht in de functie van hechting en kun je verschillende hechtingsstijlen herkennen en daarmee werken in je sessies.
- Kun je werken met de polyvagaaltheorie volgens Stephan Porges en Deb Dana.
- Heb je inzicht in het belang van en de kracht van aanraken en regulatie in het begin van het leven.
- Heb je inzicht in het belang van werken met grenzen, gezonde boosheid en de rol van vertragen en meditatie in de verwerking van trauma.
- Heb je kennis gekregen van en vaardigheden ontwikkelt m.b.t. zelfregulatie en coregulatie.
- Heb je kennis en vaardigheden gekregen in het werken met bondgenoten en psychodrama.
- Heb je inzicht gekregen en leren werken met de metafoor van het innerlijke kind en trauma en andere ingrijpende jeugdervaringen.
- Heb je vaardigheden geleerd om lichaamsgericht met traumasymptomen te werken en te integreren in je werk als (lichaamsgeoriënteerd) therapeut of psycholoog.
- Heb je meer kennis over je eigen proces, je manier van reageren en leer je jezelf te reguleren. Daardoor ben je meer in staat de client te ontvangen in daar waar hij is en hem of haar te leren zichzelf te reguleren.
Module 1 – Trauma en het lichaam - Vasna van Haalen
Deze eerste module vormt de basis van het lichaamsgeoriënteerde traumawerk. Je leert traumasymptomen herkennen en je krijgt inzichten en vaardigheden aangereikt die je kunt gebruiken en integreren in lichaamsgeoriënteerde traumasessies.
De volgende vragen staan centraal in deze module: Wat is trauma? | Wat zijn traumasymptomen? | Wat is de fysiologie van trauma, de hersenen en het zenuwstelsel? Hoe werk je met core organizers als lichaamssensaties, zintuigelijke indrukken, gedrag, gevoelens en emoties en hoe geef je betekenis aan ervaringen (SIBAM). We onderzoeken de essentie van traumawerk: de onverwerkte overweldigende ervaringen van iemand onderzoeken tot de grens van wat hij of zij kan bevatten, waarna weer wordt teruggegaan naar een verwerkingsgebied wat juist bijdraagt aan het ontspannen functioneren. We werken bottom-up, dat wil zeggen dat we werken vanuit de signalen die het lichaam laat voelen i.p.v. signalen vanuit het brein.
We behandelen begrippen zoals: felt sense, vechten, vluchten, bevriezen of ineenstorten, hulpbronnen en/of glinsteringen, penduleren, ontlading & integratie en de emotionele tolerantiezone. We introduceren ook het werken met coregulatie omdat traumasymptomen die ontstaan in een relatie, bijvoorbeeld in de relatie met (één van) de ouders alleen maar geheeld kunnen worden binnen een relatie, in dit geval de relatie tussen therapeut en cliënt. Mensen leren reguleren in contact en via contact met de ander.
Module 2 – Hechting – Marlene Koekkoek
In deze tweede module onderzoeken we de verschillende fasen van hechting vanuit de ontwikkelingspsychologie. Het menselijke hechtingssysteem is een aangeboren, biologisch en natuurlijk systeem dat verband houdt met alles wat we in het leven doen, vooral als het onze relaties met anderen betreft. Alle verschillende hechtingsstijlen ontwikkelen zich om onze veiligheid te garanderen en eventuele gevaarlijke of bedreigende situaties te doorstaan. Geen van deze hechtingsstijlen is onveranderlijk. Er is altijd de mogelijkheid om te leren je weer zo veilig mogelijk te hechten.
Deze module gaat over:
- De theorie met betrekking tot de verschillende hechtingsstijlen: veilige, vermijdende, ambivalente en gedesorganiseerde gehechtheid.
- De symptomen van hechtingstrauma’s en hoe je daarmee kunt werken in je individuele sessies. We bepreken en oefenen hoe jij als therapeut jouw cliënt kunt begeleiden bij het terugvinden van veiligheid in zichzelf en het kunnen (her-)verbinden met anderen: het vergroten van auto- of zelfregulatie en interactieve regulatie.
- De introductie van begrippen als symbiose en separatie, afstemming en reparatie. Daarmee vindt een verdieping plaats in het werken met coregulatie.
- Kennis en inzicht verkrijgen rondom je eigen hechtingsstijl. Dit geeft je handvatten over hoe je jezelf kan blijven reguleren, ook binnen de therapeutische relatie met een cliënt.
Module 3 – De polyvagaal theorie in lichaamsgeorienteerde therapie - Afke van der Hoek
Deze derde module gaat over de polyvagaaltheorie van Stephen Porges. We leren werken met de polyvagaaltheorie volgens ‘de autonome ladder’ die is ontwikkeld door Deb Dana. Centraal in deze module staat:
- Het opdoen van meer kennis over en voeling krijgen met de vagaal ventrale-, de sympathische en de dorsale staat van de cliënt. Welke interventies zijn gekoppeld aan welke staat?
- Kennisoverdracht over de verschillende vormen van dissociatie (lichaam, emotie en taal) en hoe daarmee te werken.
- Coregulatie en aanleren van zelfregulatie nemen een belangrijke plek in binnen deze module.
- Begrippen die in deze module worden geïntroduceerd zijn: neuroceptie, hiërarchie van het zenuwstelsel, het sociale betrokkenheidssysteem, vervlochten toestanden en de vagale rem.
- De introductie met werkbladen die je kunt gebruiken binnen je sessies met cliënten.
- Hoe jij als therapeut binnen de sessie omgaat met inadequate afstemming, relatiebreuken en herstel daarvan.
Module 4 – Trauma en aanraken 1 – Divyam Kranenburg
Voor een baby is aanwezigheid, aanraking en oogcontact essentieel. Aanraking is de eerste interactie waar een baby mee te maken krijgt na de geboorte. Aanraking is net zo belangrijk als voedsel. Als een kind niet wordt aangeraakt, voelt het zich afgewezen. Er is geen lichamelijke maar een emotionele pijn doordat deze basisbehoefte niet wordt vervuld. In deze module krijgen we inzicht in het belang van aanraken en het belang van coregulatie in het begin van ons leven. Ook leren we de heilzame rol van zelfregulatie in het helingsproces van een traumatische ervaring. Er is uitgebreid aandacht voor specifieke vaardigheden om aanraken op een respectvolle wijze te kunnen implementeren in je therapeutische praktijk. Zo leer je als therapeut hoe je bijdraagt aan de ontwikkeling van het ventrale systeem van een cliënt. Gericht aanraken is belangrijk bij het leren van zelfregulatie en bij het werken met het impliciete geheugen van relaties die we uit de vroege jeugdjaren meenemen. We werken met specifieke vaardigheden om aanraking toe te passen waarmee je bottom-up integratie leert ondersteunen terwijl we tegelijkertijd psychologische patronen top-down onderzoeken.
In dit blok komen aan de orde:
- Gerichte aanraking waarbij verschillende systemen in het lichaam worden aangesproken: spieren en bindweefsel, organen, hersenen en het centrale zenuwstelsel.
- Specifieke handvatten ter ondersteuning van de ontwikkeling van gezonde grenzen, veerkracht, samenhang en organisatie.
- Jouw draagkracht en aanwezigheid als therapeut.
- Werken met ervaringen van de cliënt uit de tijd dat hij of zij zonder woorden communiceerde.
- Werken in de tegenwoordige tijd, terwijl je de persoonlijke geschiedenis van je cliënt onderzoekt.
Module 5 – Trauma en aanraken 2 – Divyam Kranenburg
Binnen deze module staan niet-aangeleerde vaardigheden centraal. Als er tijdens de vroege jeugd ingrijpende gebeurtenissen hebben plaatsgevonden, of er aan bepaalde specifieke voorwaarden niet is voldaan, worden sommige vaardigheden niet aangeleerd. Onze huidige (meestal onbewuste) reacties komen voort uit vroege fysieke en emotionele responsen. We onderzoeken niet-aangeleerde vaardigheden tijdens de verschillende ontwikkelingsfases van het jonge kind. We gaan eenvoudige en minder eenvoudige bewegingen onderzoeken. Soms zal blijken dat een bewegingspatroon ooit ‘onderbroken’ is. Van daaruit kan onderzocht worden hoe de beweging nu wel fysiek en doorvoeld afgemaakt kan worden. Een bekende ‘onderbroken beweging’ is bijv. een haperende uitreikreflex. We geven ook aandacht aan de non-verbale expressie van de cliënt waardoor je voorkomt dat je als therapeut misschien op het verkeerde been wordt gezet.
Aan de orde komen o.m.:
- Het werken met aanraking gericht op grenzen, uitreiken, vasthouden, ja en nee zeggen.
- Het werken met gezonde boosheid.
- Ervaringsgerichte en bewegingsoefeningen die de theorie concreet maken.
- Het gebruik van meditatie, zowel voor jezelf als therapeut en de toepasbaarheid ervan in sessies.
Module 6 - Trauma en beweging – Afke van der Hoek
In de zesde module leer je hoe je de cliënt kunt begeleiden in het anders omgaan met de innerlijke ervaring van dreiging, grenzen stellen, uitspreken, verbinden, steun vragen, zelfzorg en zelftroost. We werken en oefenen met psychodrama, imaginaties, bondgenoten en hulpbronnen. Psychodrama is een vorm van therapie waarbij ervaringen of interacties worden onderzocht en uitgewerkt. Situaties uit het verleden worden in het heden uitgespeeld onder leiding van de therapeut en met hulp van de groep. Het vertolken van deze situaties, of werkelijke situaties “uitspelen”, brengen innerlijke processen naar buiten en geeft cliënten de mogelijkheid in het hier en nu nieuwe bewegingen uit te proberen. Via imaginaties kunnen we dingen toevoegen die ten tijde van het trauma niet aanwezig of mogelijk waren. Met behulp van deze technieken kan de client op een andere manier naar traumatische herinneringen uit de jeugd leren kijken en zo de betekenis van die ervaring veranderen. Daarnaast is er in deze module aandacht voor het herstel van de gevolgen van trauma op zelfzorg en zelftroost. We oefenen met het inzetten van bondgenoten en hulpbronnen die het gevoel van veiligheid bij de cliënt kunnen vergroten om zich weer meer te verbinden met zichzelf.
Tijdens deze module zullen geleerde woorden, begrippen en technieken met elkaar gecombineerd worden zodat er meer integratie ontstaat met de leerstof en ervaringen uit de vorige modules.
Module 7 – Trauma en het innerlijke kind – Vasna van Haalen
Binnen deze module krijgt het werken met het innerlijk kind de aandacht. Hoe kan je deze metafoor inzetten tijdens je traumasessies? Het innerlijk kind is de benaming voor het speelse en tegelijkertijd ook kwetsbare en gekwetste kind in ons. Het is een metafoor voor het deel in ons waarin alle gevoelens, herinneringen en ervaringen zijn opgeslagen uit onze kindertijd. Het is belangrijk om je als volwassene bewust te worden van dit deel in jezelf omdat alleen de volwassene tot actie over kan gaan, kan beschermen of kan zorgen voor de hulpbronnen die nodig zijn. Alleen vanuit de volwassene kunnen we het bewustzijn ontwikkelen om voorbij te gaan aan conditioneringen en weer verbinding te voelen met onze levensenergie.
We zullen deze module oefenen met het uitwisselen van een traumasessie en de tijd nemen om deze te evalueren.
We staan stil bij het verloop van het proces in traumasessies: stabiliseren, transformeren en integreren.
- Stabiliseren: reguleren, informatie verzamelen, psycho-educatie, aanleren vaardigheden.
- Transformeren: de verwerking, blootstelling aan trauma met behulp van o.a. penduleren, nieuwe vaardigheden leren, uit je comfortzone bewegen, oprekken van je emotionele tolerantievermogen en ontwikkelen van veerkracht.
- Integreren: Hoe ga ik mijn leven inrichten en verder vormgeven? Spiritualiteit, wat brengt het mij? Terugkijken op zo’n manier dat het verleden ook een andere betekenis kan krijgen.
En natuurlijk nemen we ook de tijd voor de afronding van de opleiding en het uitreiken van de diploma’s.
In alle modules wisselen we theorie af met oefenen in het toepassen van deze theorie in de praktijk. We werken met demosessies om een ervaring te krijgen over hoe je de theorie zou kunnen toepassen in een sessie.
We beginnen elke lesdag met een meditatie of een geleide regulerende oefening. Elke lesdag wordt afgerond met een meditatie, een inquiry of een regulerende oefening om je de mogelijkheid te geven je eigen lichaam te ervaren en jezelf te reguleren.
Een uitgebreide studiegids is beschikbaar in PDF of in drukvorm via
